Hãng tin Mỹ CNN ngày 25/3 dẫn các nguồn tin ngoại giao cấp cao xác nhận, Israel đã chấp thuận đề xuất do Giám đốc Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) William Burn đưa ra về việc Tel Aviv sẽ thả khoảng 700 tù nhân Palestine, trong đó 100 người đang thụ án chung thân, để đổi lấy tự do cho 40 con tin Israel bị giữ ở Dải Gaza. Một dự thảo thỏa thuận đã được chuyển cho phong trào vũ trang Hamas và các bên đang chờ đợi phản hồi.
Theo CNN, nếu được thông qua, thỏa thuận mà Mỹ đề xuất dự kiến được tiến hành làm nhiều giai đoạn. Trong giai đoạn đầu tiên, Hamas có thể thả các con tin là phụ nữ, bao gồm nữ quân nhân Israel bị bắt giữ trong cuộc đột kích của các nhóm vũ trang Dải Gaza vào Israel tháng 10/2023, người già và những người sức khỏe kém.
Cùng ngày, tờ Times of Israel dẫn lời quan chức Israel đánh giá “khả năng đạt thỏa thuận với Hamas là 50/50”. Một số hãng tin Israel cho hay, Tel Aviv sẵn sàng thả tới 800 tù nhân Palestine, đáp ứng một trong những yêu cầu quan trọng mà Hamas từng nêu.
Thông tin về cách tiếp cận tích cực của Israel được đưa ra trong bối cảnh hai bên tham chiến ở Dải Gaza đã tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp ở thành phố Doha của Qatar do Mỹ, Qatar và Ai Cập làm trung gian. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tuần trước công du Trung Đông và khẳng định Washington sẽ tìm mọi cách để thúc đẩy ngừng bắn ở Dải Gaza, dù “vẫn còn khó khăn”. Times of Israel thông tin, trong cuộc đàm phán ở Paris hồi tháng trước, Israel đồng ý thả 400 tù nhân người Palestine. Các bên sau đó đã đối thoại và tìm cách thu hẹp bất đồng về quy mô, tỷ lệ trao đổi.
Times of Israel tiết lộ, Tel Aviv đề nghị thả 5 người Palestine thụ án chung thân lấy một nữ quân nhân Israel, còn Hamas muốn tỷ lệ này là 30:1. Số liệu của nhà chức trách Israel thống kê, hiện còn hơn 130 trong tổng số 240 con tin Israel bị bắt trong cuộc đột kích tháng 10/2023 đang bị giữ ở Dải Gaza. Trong khi đó, Israel đã bỏ tù hàng ngàn người Palestine với cáo buộc làm phương hại đến an ninh Israel, trong đó không ít người bị kết án chung thân.
Chưa có thông tin về việc các bên sẽ ngừng bắn ra sao khi thỏa thuận trao đổi con tin nêu trên đi vào hiệu lực. Hamas muốn chấm dứt hoàn toàn chiến sự, nhưng Israel chỉ chấp nhận ngừng tấn công trong ít ngày. Sau hơn 5 tháng giao tranh, Israel và Hamas mới đạt được duy nhất một lệnh ngừng bắn giới hạn kéo dài một tuần hồi tháng 11/2023 ở Dải Gaza, mà theo đó, Hamas trả tự do cho hơn 100 phụ nữ, trẻ em và người nước ngoài để đổi lấy 240 người Palestine bị Israel giam giữ. Trong đợt ngừng bắn đó, Israel nhất trí dừng tấn công một ngày cho mỗi 10 con tin Israel được thả tự do.
Cũng trong ngày 25/3, hãng tin Reuters cho biết, Israel và Hamas cũng đã thu hẹp bất đồng về khả năng đưa người Palestine trở lại phía Bắc Dải Gaza. Trong giai đoạn đầu chiến sự, Israel đã buộc hàng trăm ngàn dân thường Palestine ở thành phố Gaza và các khu vực khác ở phía Bắc dải đất phải di tản về phương Nam. Quân đội Israel sau đó đổ bộ khu vực để tấn công các mục tiêu của Hamas rồi áp đặt kiểm soát. Hamas đã nêu yêu cầu Israel phải cho phép người dân Palestine trở lại phía Bắc Dải Gaza như một điều kiện tiến đến ngừng bắn. Tel Aviv ban đầu bác bỏ khả năng này, nhưng quan chức Israel ngày 25/3 thông báo “sẵn sàng thảo luận về việc cho hồi hương những người bị bắt buộc phải di dời”. Các hãng tin Israel tiết lộ, Tel Aviv sẽ chỉ cho phép phụ nữ và trẻ em trở về phía Bắc Dải Gaza trước, nhằm ngăn các thành viên Hamas tới tiếp viện đồng đội vẫn đang chiến đấu với lực lượng Israel ở thành phố Gaza.
Giới quan sát đánh giá, sau nhiều tháng đình trệ, Israel và Hamas đang ở rất gần một thỏa thuận ngừng bắn hơn bao giờ hết. Cộng đồng quốc tế rất trông đợi các bên có thể gạt bỏ bất đồng để chấm dứt giao tranh, dù trong ít ngày, để tăng cường hàng hóa viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza. Số liệu của cơ quan y tế tại Dải Gaza chỉ ra rằng, cuộc xung đột Hamas-Israel nổ ra từ ngày 7/10 năm ngoái đến nay đã khiến hơn 32.000 người thiệt mạng, phần lớn là phụ nữ và trẻ em; ngoài ra, hàng chục ngàn người khác đã bị thương. Bên cạnh đó, báo cáo đánh giá về an ninh lương thực do Liên hợp quốc (LHQ) thực hiện cho thấy, khoảng 1,1 triệu người tại Dải Gaza sẽ đối mặt với nạn đói “thảm khốc”.
Guardian dẫn tuyên bố của cơ quan LHQ hỗ trợ người tị nạn Palestine UNRWA ngày 24/3 xác nhận Israel đã ngăn UNRWA phân phát hàng viện trợ ở phía Bắc Dải Gaza, động thái có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo. Trong thông điệp phát đi ngày 25/3, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres khẳng định việc bảo vệ mạng sống của người dân ở Gaza là “nhiệm vụ cơ bản”. “Chúng tôi đã nhấn mạnh đến sự cần thiết của lệnh ngừng bắn. Chúng tôi từng đơn độc trong việc kêu gọi đó, nhưng giờ đây cộng đồng quốc tế đã có chung nhận thức về việc này”, ông Guterres nêu rõ.
